Onder ‘zijn eigen oorzaak’ versta ik dat waarvan de essentie het bestaan inhoudt, oftewel: dat waarvan de natuur niet anders denkbaar is dan als te bestaan.
Een bijzonder begin van het boek.
Wat is de oorzaak van iets?
1. Van veel dingen of gebeurtenissen kunnen we ons een lange keten van oorzaak en gevolg voorstellen. Een klein voorbeeld: vuur kan ontstaan als brandstof, zuurstof en een vonk samenkomen. De directe oorzaak van het vuur is vrij eenvoudig na te gaan. Een volledige keten van oorzaak en gevolg moet echter ook verklaren waarom die drie samen kwamen. Hoe de brandstof ontstaan is, waar de zuurstof gevormd is, hoe de vonk ontstond, etc etc.
2. Zijn er ook dingen die uit het niets kunnen ontstaan? Zijn er dingen of gebeurtenissen zonder oorzaak? Een filosofische vraag. Later in de Ethica zal Spinoza dit absoluut ontkennen.
3. Zijn er ook dingen die uit zichzelf ontstaan? Kan iets ‘zijn eigen oorzaak’ zijn? Volgens Spinoza blijkbaar wel. En als zoiets betstaat, is het dus niet door iets anders veroorzaakt. Er kan dus ook niet een moment bedacht worden dat zoiets ontstaan is. Dus als het bestaat bestaat het altijd.
Spinoza geeft hier een definitie. Hij toont niet aan dat zoiets bestaat. De uitnodiging om hier zelf op te reflecteren, want ‘ zijn eigen oorzaak’ blijkt zeer belangrijk te zijn voor zijn filosofie.
Van de meeste dingen kunnen we ons goed voorstellen dat ze nu niet bestaan, of dat ze ooit niet meer zullen bestaan, of dat ze ooit niet bestaan hebben. Een website, een mens, de aarde, etc. Dus bepaalde omstandigheden hebben ertoe geleid dat ik geboren ben, of dat ik deze website maak, Maar het had ook niet kunnen gebeuren. Dat kun je je goed voorstellen.
Veel mensen begrijpen dat er een relatie is tussen oorzaak en gevolg maar het blijven zoeken naar een oorzaak leidt uiteindelijk tot een vraagteken. Waar kom ik vandaan? waar komt de mens vandaan? waar komt het leven vandaan? waar komt de aarde vandaan? waar komt het melkwegstelsel vandaan? waar komt de big bang vandaan? waar komt god vandaan?
Al die dingen komen en gaan. Kunnen die dingen, zoals ikzelf of een big bang, uit het niets ontstaan, uit een absoluut niets?
Over niets
Wat is niets?
Deze kamer is leeg. Er is niets in deze ruimte.
s.